Woningbouw in Helvoirt en Vught. Wat gaan we doen in de toekomst?

HELVOIRT/VUGHT/CROMVOIRT – 14 november 2020. In de jaren 80 van de vorige eeuw geloofde ik dat mensen die ‘samen’ zijn een belangrijke basis vormen voor onze gemeenschap.

De ‘gezinnen’ en hun uitstraling van groei en gezelligheid gaven doorgaans een zichtbare vonk van betekenis waar iedere jongere van droomde, over ‘later’.

Niet voor iedereen blijkt na 30 jaar die ‘samenheid’ nog dezelfde invulling te hebben. Anno 2020 leven veel van mijn generatiegenoten alleen in een huis met één of twee opgroeiende kinderen, of gewoon helemaal zonder partner omdat die er simpelweg nooit kwam.

‘Gezinswoningen’ zijn dan ook een verschijnsel dat we eens beter zouden moeten bekijken want gezinnen zijn blijkbaar aan slijtage onderhevig. Nadat we in Helvoirt het begrip ‘starter’ hadden gedefinieerd, omstreeks 2010, bleven we eigenlijk maar hardnekkig vergeten dat  veel oudere alleenstaanden zich in dezelfde positie als jongeren bevinden: geen huis dat ze kunnen bewonen want: te duur.

Na vijftien jaren ploeteren in- en rondom de gemeenteraad kom ik tot de conclusie dat er echt veel te langzaam gebouwd wordt. Bestemmingsplannen komen maar langzaam tot stand en vaak is het type huis te klein, te groot of te duur voor de woningzoekende. Ofschoon we in Helvoirt (Haaren)  perspectief hebben geschapen tot het bouwen van kleinere – en dus iets beter betaalbare-  woningen kan ik zeggen dat zelfs die kleinste woningen al voor velen te duur zijn. Ja, ook voor mensen met een modaal salaris die niet eens meer dromen van een partner, laat staan een gezin.

Ik heb een idee. Zeg maar een reeks ideeën. Ik vertel erover met vooraf wat retorische vragen:

1. Waarom zou jij je als oudere of jongere een heel leven binden aan een hoge hypotheek van een huis en je levenslang laten inblikken in een veel te dure gezinswoning? Omdat het alleen maar meer waard wordt? Omdat eigen grond goed voelt?
2. In Helvoirt is veel ruimte en in Helvoirt is veel grond. Waarom kunnen we onze redelijke geest niet verleggen naar het stichten van kleine woon-enclaves in het buitengebied van onze gemeente? Ja,.. ‘de provincie’ hoor ik u zeggen. Het is waar dat de provincie geen verstening in het buitengebied duldt. Maar doorgaan op de weg zo die er nu ligt is geen optie. We hebben een forse woningnood te doorstaan en het tempo dat gemeenten hebben in het ‘doen aankleven van woonwijken aan een dorpskern’ gaat veel te langzaam. Dat is in Nederland overal zo.

Foto: Starterswoningen in Helvoirt, aan de rand van de dorpskern, 2020.

Maar er is nog iets.

3. Vanwege het veranderende klimaat wordt de stikstofproblematiek nijpend voor de woningbouw in steen en beton. We moeten sowieso noodzakelijkerwijs meer gaan denken in houtbouw of toepassingen van andere, meer milieuvriendelijke materialen. Wist u dat bouwen in hout veel minder geld hoeft te kosten dan bouwen in stenen? Dat er bedrijven in onze omgeving zijn die prefab- houten huizen kunnen leveren?
4. Tegelijkertijd zijn er in Helvoirt en Cromvoirt her-en-der agrariërs die eventueel op korte termijn zouden willen stoppen met hun bedrijf. Waar kunnen die hun verdienmodel eventueel opnieuw mee invullen? Hoe zouden we die als gemeente kunnen helpen? Hebben we in Helvoirt eigenlijk bedrijven nodig of meer betaalbare woningbouw? Denk aan verhuur van grond voor houten woningen op Vrijkomende Agrarische Bestemmingen!

Foto: Zelfbouw-huizen in ’s-Hertogenbosch op vrijkomende bedrijfsbestemming, buitengebied 2020.

Waarom zouden we als politiek geen synthese van al deze gegevens vormen? Anders gezegd: van de problemen de oplossing maken. Misschien hoorde u al eens van ‘Tiny Houses’, misschien denkt u wel eens aan een stil, houten huis in een buitenomgeving, tussen voedselbossen en rust zonder verkeer en zoemende buren aan de andere kant van uw schutting. Wellicht zou u zelf wel meer willen betekenen in het kweken van voedsel voor eigen gebruik of voor verkoop. Het lijken dromen van een gek…

Maar dan heb ik nu een paar politiek gevoelige scenario’s die horen bij het credo ‘willen is kunnen’:

1. We kunnen Tiny Houses bouwen (tussen de 50 en 70 m²) op plaatsen waar ruimte is bij- of om een woonkern. De grond wordt dan gehuurd en je koopt van je eigen geld zo’n keet van hout. We kunnen daar al in 2021 werk van maken.
2. We – u en ik en al die anderen – kunnen in overleg met de provincie grond huren of kopen op een bouwblok van een agrariër die daar in plaats van stallen, woningen van hout op laat bouwen voor de tijdelijkheid. Ik heb het dan over huizen van tenminste 100 m² , autarkisch en in kleine enclaves van 12 – 15 woningen, voor periodes van 10-15 jaren.

Foto: Zelfbouwhuis in ’s-Hertogenbosch, in het buitengebied 2020.

1. Die ‘tijdelijkheid’ neemt met zich mee dat de woningen met een ruimer bouwbesluit gemaakt kunnen worden. Dat betekent meer creativiteit dan u ooit voor mogelijk hield. Ja, precies : ‘die veranda die u altijd al wilde maken’. Denk ook aan zelfbouw naar ‘eigen vermogen’ met budgetten die niet door een aannemer hoeven te worden bepaald maar door uzelf. Denk aan bedragen tussen de 5.000 en 80.000 euro. Ja, met elektra, internet en stromend water met riolering. Ja echt! Zie ook minitopia.eu
2. We kunnen serieus zelf iets gaan doen aan natuurherstel of ecologische verbetering. Misschien hebt u iets met kweken van eigen groenten en rondlopende kippen.
3. Het wordt wenselijk c.q. noodzakelijk om in onze gemeente véél meer bomen te gaan planten op korte termijn; het wil zeggen dat we meer bos gaan zien in de toekomst. Als dan toch die zichtlijnen gaan veranderen kunnen er in die bossen ook enclaves van alternatieve woningen bestaan. Die woningen hebben dan geen betonnen fundering en zijn zodanig voorbereid dat ze – na pakweg tien of vijftien jaar-  weer kunnen worden her-plaatst in een ander bos, afhankelijk van wat een gemeente met de grond wil doen. Dat scheelt een heel stuk op de bestemmingsplanprocedures want die zijn niet meer nodig. De gemeente houdt de regie over de grondbestemming en u bespaart heel veel op de vaste kosten van wonen. Waarom zou u niet investeren in fijn wonen in plaats van stenen? Zo houden we de vaart in het tegengaan van woningnood en u hebt geen energielasten meer!
4. Bij de provincie staan niet alle lichten op rood. Al lang niet meer. We kunnen ook proberen om grond voor permanente ‘schuurwoningbouw’ – zoek op Google – aan te kopen via kleine stichtingen of via de gemeente. Autarkisch leven (totale zelfvoorziening) veronderstelt ook een training in het heersen over uw eigen leven, inclusief dagelijkse uitgaven. Laten we het dus vooral zelf doen en zelf initiatieven nemen!

Tenslotte: Misschien droomt u tóch van dat gezin. Die gezamenlijkheid en de sociale cohesie waar ik als kind van dacht dat het goed was. Waarom zou u dan niet mee doen in een kleinschalige gemeenschap waar ruimte is in de natuur, waar mensen veilig tussen elkaar kunnen bewegen en aanspraak hebben omdat ze elkaar zien? Waar ouderen toezicht houden op spelende kinderen en waar we zelf een boodschappenhaalsysteem invoeren, ik noem maar wat…En nee, die obligate schutting zal op zijn hoogst verworden tot een kort hegje…

Denk hier over na en als u meent dat we echt die kant op moeten en geef me dan op 18 november uw stem.

Wilt u contact hierover, mail dan met mij. brecht@mediaontwerp.nl

Brecht Gerritse PvdA-GroenLinks