Opiaatvrije anesthesie: minder bijwerkingen en eerder naar huis

JEROEN BOSCH ZIEKENHUIS 3 september 2024. Patiënten die niet of nauwelijks misselijk zijn na een operatie en eerder naar huis kunnen: In het Jeroen Bosch Ziekenhuis is dit als een van de eerste ziekenhuizen in Nederland mogelijk door anesthesie zonder opiaten, oftewel zware pijnstillers.

In plaats van deze pijnstillers, die vaak misselijkheid en andere bijwerkingen veroorzaken, gebruiken we andere medicijnen om patiënten veilig in slaap te brengen en pijn te bestrijden. Dankzij deze innovatieve aanpak zijn we genomineerd voor de titel ‘Zorgvernieuwer van het jaar’. Help ons verder door te stemmen op ons initiatief!

Wat is opiaatvrije anesthesie?
Opiaatvrije anesthesie houdt in dat patiënten onder narcose worden gebracht met alternatieve medicijnen zoals lidocaïne, esketamine, en magnesiumsulfaat. “Deze middelen bestrijden pijn zonder de gebruikelijke bijwerkingen van opiaten,” vertelt anesthesioloog en initiatiefnemer Aarnoud Teune. “Via een collega in Brugge, die deze techniek met succes toepaste, hoorde ik over opiaatvrije anesthesie. Hoewel ik eerst sceptisch was, raakte ik toch geïnteresseerd en ben ik me erin gaan verdiepen.”

Hoe werkt het?
Pijn ontstaat doordat pijnreceptoren worden geprikkeld en een signaal naar de hersenen sturen. Teune legt uit: “Opiaten verminderen pijn door deze signalen naar de hersenen te blokkeren, maar kunnen ook misselijkheid veroorzaken doordat ze het braakcentrum in de hersenen activeren. Opiaatvrije medicijnen blokkeren pijnsignalen zonder deze bijwerkingen.”

Voordelen voor patiënten
Met opiaatvrije anesthesie ervaren patiënten minder pijn en misselijkheid, wat zorgt voor een sneller herstel en een korter verblijf in het ziekenhuis. De werking van de darmen en blaas wordt niet beïnvloed, waardoor patiënten geen last krijgen van verstopping en geen blaaskatheter nodig hebben. Bovendien hebben patiënten meestal minder extra pijnstillers nodig na een operatie, en is de kans op een opiaatverslaving kleiner. “Patiënten zijn erg tevreden en enthousiast over deze narcosevorm en komen er zelfs speciaal voor naar het JBZ”, vertelt Teune.

Geschiktheid
Opiaatvrije anesthesie is niet geschikt voor iedereen of elke ingreep. Het kan bijvoorbeeld niet worden gebruikt bij patiënten met ernstige hartritmestoornissen zonder pacemaker, bloeddrukproblemen, of bij operaties waarbij veel bloedverlies wordt verwacht, zoals spoedingrepen. De anesthesioloog weegt altijd zorgvuldig af of opiaatvrije anesthesie in een bepaalde situatie kan worden gebruikt.

Toepassing in JBZ
In 2020 startten we in het JBZ met deze nieuwe vorm van anesthesie voor patiënten die een operatie aan de dikke darm of prostaat ondergaan. We hebben de stabiliteit van de medicijnmix laten onderzoeken en ons behandelprotocol aangepast. Daarnaast zijn we gestart met een onderzoek naar de effectiviteit van deze methode. De resultaten verwachten we later dit jaar. Inmiddels gebruiken we deze aanpak al tientallen keren per maand bij allerlei operaties. “Nog niet alle anesthesiologen maken er gebruik van, maar het is mooi om te zien dat de interesse groeit,” vertelt Teune.