Depotschatje 3: Welkome vluchtelingen in het Patronaatsgebouw

VUGHT – 10 maart 2022. Het Vughts Museum wil een zo’n goed mogelijk beeld geven van de geschiedenis en cultuur van Cromvoirt, Helvoirt en Vught.

Daarbij maakt het museum gebruik van allerlei voorwerpen en kunst uit het depot. Maar sommige schilderijen blijven in het depot liggen of hangen. Elke maand kiezen de vrijwilligers van de Registratie een ‘Depotschatje’ uit, om op deze manier te belichten. Soms haalt de actualiteit je in: toen deze aflevering van deze serie werd geschreven, was er in Oekraïne nog geen oorlog. Het Vughts Museum hoopt dat Oekraïense vluchtelingen net zo hartelijk worden opgevangen als de Belgische vluchtelingen in 1914.

In de Eerste Wereldoorlog was Nederland neutraal. Ook België wenste zijn neutraliteit te behouden, maar op 4 augustus 1914 viel het Duitse keizerlijke leger toch het land binnen, waar het op veel meer weerstand stuitte dan het verwachtte. Tijdens de opmars door het land richtten de Duitsers een maand lang gruwelijke slachtpartijen aan onder de burgerbevolking. Gevolg: een miljoen Belgen zochten een goed heenkomen in ons land. Ze waren welkom en overal in het land werd voor opvang gezorgd. Zo ook in Vught.
In “gesticht Voorburg” werden 175 “krankzinnigen” ondergebracht en op huis Zionsburg vonden de Eerwaarde Paters Jezuïeten van de Apostolische school te Turnhout met studenten en apostalieken een veilig onderkomen.

Veel Belgische vluchtelingen kwamen in de grote harmoniezaal van hotel-café St. Joris aan de Taalstraat terecht. Eind oktober 1914 ging een aantal weer terug naar België, terwijl een ander deel verhuisde naar de Slingsby van Hovenschool in de Schoolstraat. Allen kregen bij hun vertrek uit de harmoniezaal van P. Burgers (uitbater van St. Joris) en zijn echtgenote een “bakje troost” en werden ze op “onbekrompen wijze” getrakteerd op chocolade, zo is te lezen in de Provinciale Noordbrabantsche en ‘s-Hertogenbossche courant.

En ook in het Patronaatsgebouw aan de Vliertstraat in Vught waren Belgische mannen, vrouwen en kinderen gehuisvest. Dat laat de bijgaande foto zien, die het museum in 1975 verkreeg van mevrouw M. van Bergen-Grips. Begin november 1914 verlieten de Belgische vluchtelingen het Patronaat. Volgens de krant van 9 november kon de Eerw. Frater Willehaddus uit Den Bosch wederom de landbouwcursus in het gebouw geven en konden de leden van het Patronaat wederom de geregelde Zondagoefeningen beginnen.
De Belgen die toen niet terugkeerden naar hun land zullen de rest van de oorlog hebben doorgebracht in tijdelijke en later definitieve vluchtoorden, waaronder dat in Uden.

Het Patronaatsgebouw, waarin van 1963 tot 1984 ook de Openbare Bibliotheek was gevestigd, moest in 1995 plaatsmaken voor het appartementencomplex Vliertstate.

Urijan Poerink
Foto’s: Vughts Museum