CPO Helvoirt, derde fase … en hoe het mis gaat.

HELVOIRT – 2 februari 2023. Er was eens…lang geleden in 2005 een gemeentebestuur in de gemeente Haaren dat burgers de mogelijkheid gaf burgerinitiatieven te nemen.

Eén van die initiatieven ging over het zelf bouwen van huizen in CPO-vorm. Bij Collectief Paticulier Opdrachtgeverschap ben je als lid van een samen bouwen-vereniging betrokken bij het beheer van kosten, ontwerp en uitvoering van de bouw van je eigen woning. Aanvankelijk werd dat initiatief door het gemeentebestuur met argusogen bekeken maar het lukte om draagvlak te maken onder de bewoners van Helvoirt waardoor het er in 2013 toch echt van kwam: betaalbare huizen die door een groep mensen in eigen beheer gebouwd zijn. Het betrof woningbouw waarbij een aannemer, architect en begeleider door de groep gekozen kon worden. Nota bene in Den Hoek, de plek die zogenaamd nooit bebouwd zou worden. In de gemeente Haaren kon alles. Zo kwamen er dus kansen voor starters, zó zou er iets kunnen gebeuren dat bijdroeg aan de verjonging van de Helvoirtse dorpskern.

Alles in de organisatie was transparant, dus ook het financiële deel. De bewoners waren vanaf de aanvang van het ontwikkeltraject een groep die volledige zeggenschap had over de prijs, de algemene ontwikkeling en last but not least hun eigen, nieuwe woning.

Ook in de latere jaren 2018 -2019, tijdens het tweede project, werd zo dicht mogelijk bij deze principes  gebleven. Zo werden in totaal 27 huizen in Helvoirt gebouwd.

Met de herindeling van Helvoirt bij Vught lijkt dit ideaal te zijn vervlogen want iemand anders had in juli van het afgelopen jaar opeens kennelijk ‘betere kaarten’ in handen. Tijdens een ‘tender procedure’ waarbij burgerinitiatieven door Vught tegen elkaar uitgespeeld werden miste ons CPO initiatief aan kracht en overtuiging. Nee, er was een andere groep gekomen die het CPO project van 11 woningen in Den Hoek gegund kreeg.

Hier snapte je toch eigenlijk niets van… Was niet vijftien jaar lang aangetoond  hoe huizen tegen de laagste prijs worden gebouwd? Mensen bij elkaar gehaald, kennis vergaard en gedeeld? Betaalbare woningen voor starters en voor ouderen die anders willen wonen? Was niet belangeloos ook HelvoirThuis ooit uit de startersblokken geholpen? Was niet altijd de gemeenteraad aan onze zijde? Met voldoende ervaring en integriteit bouwden we in 2019 vier typen woningen variërend in prijs van 185.000 euro tot 247.000 euro vrij op naam, inclusief grond en btw. Dat is pas 4 jaar geleden…

Enfin, na máándenlange radiostile besloot ik afgelopen week dan eens de introductie-avond van het winnende CPO team bij te wonen maar het was niet leuk. Het begon er al mee dat er geen CPO-bestuur aanwezig was… Het leek of een projectontwikkelaar stond te praten die zichzelf daadwerkelijk ‘commercieel directeur’ noemde en die het hele proces in beton had gegoten; niets was nog aan zeggenschap over voor de groep die – in werkelijkheid – nog geen groep was. Er kwam de vraag of er misschien mensen geïnteresseerd waren om zich bij het CPO te voegen. Hoe kon er zoveel al vaststaan terwijl er helemaal geen groep was? Niet eens de kleur van de gevelstenen konden de bewoners zelf kiezen!

Alles, maar dan ook werkelijk alles stond al op papier, zelfs de prijzen van de woningen! CPO kenmerkt zich juist door de wensen die in een groep opgehaald worden en gezamenlijk gewogen en besproken… CPO is een initiatief van een ‘collectief’, een groep die zelf kiest en bepaalt…Een groep die op zoek gaat naar de laagste prijs en op die manier de betaalbaarheid van zijn eigen woning weet te realiseren. Een groep die ook kiest wie het project gaat begeleiden en dat is NOOIT een projectontwikkelaar natuurlijk! Het heet ‘Collectief Particulier Opdrachtgeverschap’, men start juist vanuit een groep!

Ik luisterde verder en huiverde: De ‘commerciële-projectontwikkelaars-directeur’ had zelf een ‘CPO nieuwe stijl’ bedacht: er was ‘voor het gemak’ géén sprake meer van financiële transparantie, de huizen stonden in vorm en materialiteit vooraf al vast en de prijs ook: ze kosten tussen de 338.500 en 400.000 euro vrij op naam. Om me heen zag ik de starters beteuterd kijken. Wat oudere mensen hoorde ik diep zuchten. Er werd na de uitleg van deze commerciële ontwikkelaar nog weinig aan vragen gesteld, terwijl die er natuurlijk wel waren! In de zaal zat geen gemeenteraadslid van Vught…

Dit had werkelijk niets met CPO te maken, zo stelde ik ongerust vast. Vught heeft klaarblijkelijk het CPO in Helvoirt met opzet verzaakt. Die tender was vooraf al een uitgemaakte zaak… ik voelde dat in juli al.

Wat is er gebeurd in Vught? Door welke bliksem is de verantwoordelijke wethouder getroffen? Heet dit burgerparticipatie? Is dit waar we in Helvoirt en de gemeente Haaren jarenlang naar gestreefd hebben? Is dit betaalbare woningbouw voor starters? Waar zijn de kansen voor jongeren om in hun dorp te kunnen blijven wonen?

Gemeenteraad van Vught: LET OP! Beseffen jullie dat dit dossier een groot financieel belang levert voor de partij die het CPO begrip heeft ondermijnd, iets wat uiteraard abject is en ten allen tijde moet worden voorkomen? Zo is- en was CPO nooit bedoeld.

Ik ben natuurlijk ontstemd om zoveel onwetendheid en slordigheid in het toekennen van een bouwproject dat nu juist NIET in handen moet komen van een commercieel projectontwikkelaar! Ik heb als belangeloos initiatiefnemer meer dan 35 mensen uit Helvoirt moeten teleurstellen omdat we het project niet gegund kregen, maar wat nu? Is dit dan beter? Nu zijn we weer terug bij af, bij het jaar 2004, toen huizen ook onbetaalbaar waren voor starters en jongeren.

Brecht Gerritse (oud gemeenteraadslid Haaren)