Corvers Column: Duurzaam Helvoirt

HELVOIRT – 7 juli 2023. Hoe maken we met elkaar Helvoirt duurzaam? Die vraag stond centraal bij het Burgerberaad dat in mei en juni is gehouden.

Het initiatief voor een Burgerberaad in Helvoirt is ontstaan bij de lokale energiecorporatie HOT die door de gemeente Vught om advies is gevraagd over de warmtetransitie: het plan van de gemeente om woningen van het gas af te krijgen en duurzaam warm te houden. Voor het verkrijgen van mandaat onder inwoners stelde HOT voor een Burgerberaad te organiseren zodat iedereen kan meepraten. De gemeente Vught sloot vervolgens een contract af met de Stichting G1000.nu die ervaring heeft met het organiseren van burgerberaden. Onderdeel van dat contract is dat de gemeente belooft de voorstellen van de inwoners serieus te bekijken en die in principe over te nemen.

Een uitnodiging aan alle inwoners in Helvoirt bracht 110 deelnemers bij elkaar die over zelfgekozen onderwerpen in werkgroepen aan de slag gingen. Zaterdag 24 juni presenteerden de tien werkgroepen hun voorstellen. Die zijn zeer divers en gaan bijvoorbeeld over biodiversiteit maar ook over openbaar vervoer. Over alle voorstellen is gestemd. De 34 aangenomen voorstellen zijn vastgelegd in een Burgerakkoord dat op 24 juni werd ondertekend.

Die 110 deelnemers, burgers waaronder ook ondernemers hebben heel verschillende achtergronden. In een artikel in NRC over het Helvoirtse Burgerberaad verwoordt Marcel Kloprogge (HOT) het als volgt: “Ik zat in een discussie met een boer en, laat ik zeggen, een klimaatdrammer. Die werden het niet eens, maar ze kregen wel begrip voor elkaars standpunten: de boer blijkt toch de natuur niet te willen vernielen, de burger blijkt geen hekel te hebben aan boeren.” Daarvoor, zegt Kloprogge, is een Burgerberaad een “tegenwerking”: polarisatie. Het idee: door mensen van allerlei achtergronden, ideeën en belangen bij elkaar te zetten, overstijg je de polarisatie en geef je burgers meer invloed, schrijft NRC.

In Helvoirt lijkt dat goed gelukt. “Een hele mooie oogst van mensen die zeer betrokken zijn bij de toekomst van Helvoirt”, kijkt Jan Peters (HOT) terug op de drie gespreksavonden. “Een heel divers gezelschap. Het enthousiasme van de mensen was groot. Er werd heel betrokken en fanatiek gesproken over de onderwerpen die zij zelf hebben geformuleerd.”

De betrokkenheid en motivatie bij de deelnemers was zeker groot. En zij kregen tijdens de drie debatavonden de ruimte om uiteenlopende voorstellen te doen. Die beperkten zich zeker niet alleen tot de warmtevisie maar gaan veel verder. Zoals een voorstel om met het openbaar vervoer binnen een kwartier vanuit Helvoirt in Den Bosch of in Tilburg te zijn. Of een windmolen neer te zetten met een ‘batterij’ waar inwoners van kunnen profiteren. Ook de bouw van honderd klimaatneutrale flexwoningen haalde de eindstreep.

De gemeente Vught maakt voor het eerst kennis met deze vorm van participatie, het Burgerberaad waaraan de Stichting G1000 een aantal voorwaarden verbindt. Behalve de voorwaarde dat de gemeente zich in beginsel bindt aan de voorstellen mag de gemeente zich ook niet actief bemoeien met het proces. “Spannend”, vindt wethouder Toine van de Ven. “We moesten erg loslaten. Het spannende daaraan is dat je aan de voorkant niet weet wat er aan de achterkant uitkomt en waarmee je aan de slag mag. Nu wij het resultaat kennen ben ik daar heel enthousiast over. Er zijn mooie voorstellen gedaan.”

De gemeente gaat de voorstellen serieus bekijken samen met de Stichting G1000 en energiecorporatie HOT. Maar zoals wethouder Van de Ven bij NOVO3 duidelijk maakte gaat de uitwerking nog wel enige tijd duren. “Het echte werk gaat nu beginnen”, zegt hij.

Volgens NRC blijkt uit ervaringen met andere burgerberaden dat vaak onduidelijk is wat de politiek precies met de besluiten gedaan heeft. Dit Burgerberaad is dan ook pas echt geslaagd als blijkt dat deelnemers daadwerkelijk invloed hebben gehad op het beleid.