Column Corvers: Windmolens

HELVOIRT/CROMVOIRT/VUGHT – 16 april 2021. De Vughtse coalitie heeft zich voorgenomen de bestuurscultuur te veranderen.

Het moet anders, hebben de coalitiepartijen D66, PvdA/GL, VVD en CDA zich voorgenomen. In de voorbije bestuursperiode ging veel mis als het gaat over de verhouding tussen college en gemeenteraad. Vooral de oppositiepartijen D66 en CDA voelden zich regelmatig op achterstand gezet en vonden dat de burgers te weinig en te laat werden betrokken bij besluiten.

Het bestuursakkoord, met de veelzeggende titel ‘Een nieuwe start’, staat er bol van: ‘open en transparant begint met een goede informatievoorziening naar de raad’. De Vughtse coalitie wil dat het college de rol van de gemeenteraad centraal stelt in de manier van besturen. Die moet ‘beter in positie worden gebracht’. Dus geen achterkamertjes meer maar vooral dualistisch: discussie in de raad en niet tevoren ergens anders. Toch houden de vier partijen vast aan het coalitieoverleg om standpunten onderling af te stemmen. Hoezo de raad centraal stellen?

Ook bij de energietransitie kun je daar vraagtekens bij zetten. Wie de gemeentepagina van Vught openslaat leest: ‘Waar komen de windmolens en zonnepanelen in Vught? Het is niet de vraag of ze er komen, maar waar ze komen.’ Duidelijke taal. En ik maar denken dat de gemeenteraad daarover gaat! Die heeft daarover nog geen besluit genomen. Zo is de VVD nog niet zo zeker van de noodzaak van windmolens in Vught. Op 7 november 2019 nam de raad een motie aan van GB, PvdA/GL, VVD en D66 om de mogelijkheden van (grootschalige) opwek van duurzame energie in Vught te verkennen, zoals zon en wind. De opzet is om met inwoners en belangenorganisaties in gesprek te gaan en het creëren van draagvlak.

Dit alles onder de vlag van de Regionale energiestrategie (RES) waarin Vught in de regio Noordoost Brabant een taak heeft. In die RES spreken de negentien gemeenten af hoeveel duurzame energie zij moeten opwekken om aan onze toekomstige warmte- en elektriciteitsvraag te kunnen voldoen en waar dit gaat gebeuren. Op 11 juni 2020 ging de gemeenteraad akkoord met het concept-bod voor deze regio. Maar dat is wat anders dan dat de gemeenteraad zich verplicht tot windmolens op Vughts grondgebied. Ook het coalitieakkoord is behoedzaam: ‘We zullen ons aandeel leveren in de plaatsing van windmolens en/of de opwekking van zonne-energie’. Een tegemoetkoming aan de VVD?

Zoals bij meer vormen van regionale samenwerking zet ook deze bovenlokale besluitvorming de lokale democratie onder druk. Wie maakt de keuzes? Dat doen wethouders en ambtenaren: zij kiezen voor zon en/of wind en kiezen de locaties. De invloed van de lokale (gekozen) volksvertegenwoordiging is dan minimaal. Die van burgers nog minder en in coronatijd helemaal: in Vught mogen zij via youtube anderhalf uur meepraten. Als de keus in de regio is afgetikt kan de raad in het najaar nog ja of nee zeggen. Het hoogste orgaan van de gemeente is nauwelijks aan zet in dit proces.

Omdat het over besluiten gaat die voor burgers grote gevolgen kunnen hebben moet de gemeenteraad meer worden betrokken tijdens de procedure en niet na afloop daarvan. Waarom stelt de raad niet vooraf kaders vast of voorwaarden waar plekken voor windmolens en zonneparken toelaatbaar zijn en waar niet? Welke omgevingsfactoren spelen een rol? Hoe betrek je de inwoners daarbij?
Oog voor de regio? Prima, maar zet je dan als gemeenteraad niet helemaal buitenspel.