Lezing NIOD-onderzoekers

VUGHT – 19 januari 2023    Over ‘De Jodenvervolging in foto’s’ op Holocaust Memorial Day.

Op Holocaust Memorial Day, vrijdag 27 januari, vertellen historici René Kok en Erik Somers over de meest bijzondere foto’s in de door hen samengestelde expositie ‘De Jodenvervolging in foto’s. Nederland 1940-1945’, nu te zien in Nationaal Monument Kamp Vught. Kok en Somers zijn auteurs en samenstellers van een groot aantal (foto-)boeken over de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog. Kok en Somers ontwikkelden eerst het gelijknamige boek en de expositie voor het NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies in samenwerking met het Joods Cultureel Kwartier. De expositie was eerder te zien in het Nationaal Holocaust Museum in Amsterdam en in Topographie des Terrors in Berlijn, Duitsland.

De kracht van een foto
Voor het project gingen duizenden foto’s door de handen van Kok en Somers. Jarenlang speurden zij in binnen- en buitenland naar Nederlandse oorlogsfoto’s. Kok noemt de amateurfoto’s – vaak heimelijk gemaakt – puur en zonder bijbedoeling. Bij de beelden horen namen en verhalen; veel namen zijn in de loop van de tijd achterhaald. Het meest ontroerd raakte Kok door de foto’s van de Joodse kinderen. Hij noemt de foto van het meisje dat op het verzamelterrein in Amsterdam staat en als enige recht in de camera kijkt. Ze lijkt zich af te vragen wat er toch allemaal gebeurt. Geraakt wordt hij door de foto van de twee vrolijke Joodse vriendinnetjes Barbara en Mirjam, die samen op de rand van een bankje zitten: “Die foto werd gemaakt in augustus 1943. En dan te weten dat bijna alle Joden al waren weggevoerd. Dit toont zó de totale onschuld.”

Holocaust Memorial Day
Op Holocaust Memorial Day worden wereldwijd de slachtoffers van de Holocaust herdacht. Deze herdenkingsdag is in 2005 door de Verenigde Naties uitgeroepen en vindt sindsdien jaarlijks plaats op 27 januari. Op deze dag werd in 1945 concentratie- en vernietigingskamp Auschwitz door de geallieerden bevrijd. De Nazi’s vermoordden hier tijdens de Tweede Wereldoorlog meer dan een miljoen Joden, Roma en Sinti. Vanuit Nederland werden tijdens de oorlog bijna 60.000 Nederlandse Joden en 245 Roma en Sinti naar Auschwitz gedeporteerd. De meesten werden direct na aankomst in de gaskamers vermoord.

Reserveren
De toegang voor de lezing op vrijdag 27 januari (aanvang 14.00 uur) is inbegrepen bij de entree (geopend vanaf 10.00 uur). Met een Museumkaart, voor Vrienden en Beschermers is de toegang € 3,00 per lezing. Reserveren is mogelijk via nmkampvught.nl (webwinkel). Het boek ‘De Jodenvervolging in foto’s’ is te koop in de museumwinkel (Nederlands en Engels, 304 pagina’s, € 34,95). In Vught is de expositie te bezoeken tot en met zondag 26 maart.

Toelichting bij de foto’s

René Kok (foto Robin Alysha Clemens) – bovenste persoon

Erik Somers (foto Robin Alysha Clemens)  Foto er onder

De Joodse vriendinnetjes Barbara Aal (links) en Mirjam Kauffmann, augustus 1943. Barbara wordt in 1944 vermoord in Auschwitz; Mirjam overleeft dankzij onderduik (foto Anemia Wolff/Monica Katenschnee)

Amsterdam, 25 mei 1943. Ongeveer 1600 Joden melden zich na een bevel in Amsterdam-Oost, waar zij op een verzamelterrein wachten nabij het Muiderpoortstation voor vertrek naar Kamp Westerbork. Fotograaf Bart de Kok legt de gebeurtenissen vast voor ‘Storm SS, het weekblad der Germaansche SS’ (foto Bart de Kok, NIOD)