Hof tegen Haaren: erken voorpootrecht

HELVOIRT – 12 januari 2020. Het voorpootrecht dat Helvoirt in 1491 kreeg bestaat nog steeds. Dat heeft het Gerechtshof ’s-Hertogenbosch enkele dagen geleden bevestigd. De gemeente Haaren bestreed dit recht van burgers om bomen te planten in de gemeentelijke bermen. Maar eind 2017 ving de gemeente bot bij de rechtbank. Ook het Hof geeft de gemeente ongelijk. 

Begin 2017 meldde een Helvoirtenaar bij de gemeente Haaren dat hij in de bermen rond zijn huis op de Distelberg boompjes ging zetten, op grond van het aloude voorpootrecht. De gemeente verbood dat. De bewoner liet het erop aankomen en ging toch planten. Daarna trokken gemeenteambtenaren de bomen uit de grond en vernietigden die. De bewoner stapte naar de rechter.

De rechtbank gaf de bewoner eind 2017 op alle punten gelijk: zijn voorpootrecht werd bevestigd, de aanplant moest op kosten van de gemeente terugkomen en de gemeente draaide op voor de gerechtskosten. Haaren ging daarna in hoger beroep bij het Gerechtshof. Maar het Hof gaf de burger opnieuw volledig gelijk en de gemeente ongelijk. Ook de gerechtskosten van dit hoger beroep moet de gemeente betalen.

Het voorpootrecht kregen de inwoners van veel dorpen in de Meierij in de middeleeuwen van de toenmalige hertogen van Brabant. In het Brabants Historisch Informatiecentrum BHIC in Den Bosch liggen daarvan de oorkondes. De ingezetenen van Helvoirt kregen het recht in 1491, eeuwigdurend. Latere wetgeving heeft dit ‘regt van voorpootinghe’ nooit teniet gedaan.

Het voorpootrecht werd ook toegekend aan o.m. Haaren in 1396, Oirschot in 1446, Schijndel in 1465, Rosmalen in 1490, Vught en Cromvoirt in 1498, Esch in 1553, Veghel in 1629 en Liempde in 1650. In 1696 werd het voorpootrecht algemeen verbindend verklaard voor de hele Meierij van ’s-Hertogenbosch. Het heeft geleid tot het typische Meierijse coulisselandschap met rijen populieren – snelgroeiend gebruikshout – langs de buitenwegen.

Veel gemeenten in de Meierij vinden dit prachtig en stimuleren particuliere bomenaanplant in gemeentebermen. Juist nu, tegen CO2 en stikstof. Maar Haaren wil het niet en bestrijdt het voorpootrecht. Ten onrechte, staat in het arrest van het Hof.

Het arrest betekent dat een bewoner het recht heeft om zelf bomen te planten in de gemeenteberm voor de erfgrens, mits in die berm geplant kan worden en mits de rijbaan open blijft. Wel moet de eigenaar van de bomen zorgen voor onderhoud en is hij aansprakelijk bij schade door de bomen.

Lees de hele uitspraak hier

Hier een dossier over het voorpootrecht