Column Corvers: Maatschappelijk rendement

HELVOIRT – 11 juli 2020. Sinds de laatste bewoners van Haarendael in januari 2012 verhuisden heerst er onduidelijkheid over de toekomst van het rijksmonument.

Een juridisch steekspel tussen Cello en gemeente Haaren, de zorginstelling die een deal sloot met de Haarense ondernemer Wim Vugts. Enfin, het verhaal is bekend. Het kon de verloedering van het oud-seminarie niet tegenhouden. En toen was er de verwoestende brand van 31 augustus 2019.

Het is niet uitgesloten dat juist die vuurzee, die het monument voor een groot deel vernietigde, op een of andere manier partijen bij elkaar heeft gebracht die tot dan toe nog onwrikbaar tegenover elkaar stonden. “Toen ik twee jaar geleden als wethouder begon stonden we er anders voor”, zei wethouder Harry van Hal woensdag 8 juli tijdens een dialoog met bewoners. “We kijken nu allemaal dezelfde kant op.” Van Hal heeft inderdaad geen geringe prestatie geleverd.

Hoe dan ook, met het binnenhalen van projectontwikkelaar Lithos Bouw en Ontwikkeling uit Amersfoort lijkt een goede weg ingeslagen om stevig koers te zetten naar (uiteindelijk) een verantwoorde definitieve bestemming voor Haarendael. Een gerenommeerd bureau met veel kwaliteit, zoals ook bleek uit de dialoog op 8 juli.

Nog altijd is niet duidelijk welke gedeelten van het complex na de verwoestende brand behouden kunnen blijven, behalve de ongeschonden kapel. Drie constructeurs en een veiligheidskundige zijn met deze complexe klus, denk aan het asbestprobleem, al enige tijd doende. Kennelijk zitten zij (nog) niet op een lijn. Anders valt niet te verklaren waarom dit zo lang duurt. Als zij eruit zijn moet de gemeente de knoop doorhakken, een taak voor Oisterwijk dus.

Voor Lithos is logischerwijs de Structuurvisie Haarendael 2012 uitgangspunt maar die is op twee aspecten ‘niet heilig’. Allereerst de strakke grenzen rondom deelgebieden van Haarendael. Zo wordt het noordoostelijk deel van ‘bebouwing voortuinen’ ruimer geïnterpreteerd. Ook de overgangszone naar het dorp wordt ruimer. Dat laatste moet de binding met het dorp vergroten.

Verder wijkt de gefaseerde aanpak af van de Structuurvisie die uitgaat van één ontwikkeling in een keer. Maar dat is niet haalbaar, ziet ook Lithos. Eerdere plannen voor één functie voor het hele complex (onderwijscampus, hotel, zorg) sneuvelden immers. Dus is het toverwoord nu fasering: diverse tijdelijke functies die de aanjager moet worden voor een definitieve bestemming van Haarendael. Voor dat laatste werden in de dialoogsessies wonen inclusief zorg, onderwijs (agro/natuur voor studenten) en ‘short stay’ (buitenlandse werknemers / arbeidsmigranten) genoemd.

Tijdelijke functies (zoals startende ondernemers, kunstenaars, werkplaatsen)  moeten voor ‘nieuwe dynamiek’ zorgen, betoogde ontwikkelaar Alex Sievers. Ook zou het veel te lang duren voordat het oud-seminarie weer een bestemming heeft, vooral voor eigenaar Wim Vugts is snelle (voorlopige) invulling belangrijk. De ondernemer, die 3.255.000 voor het landgoed neertelde, wil vaart in de ontwikkeling. Haarendael moet zo snel mogelijk klinkende munt opleveren, tot nu toe heeft het oud-seminarie hem alleen maar geld gekost. Overigens ligt verkoop aan Lithos voor de hand zodra duidelijk is welk deel van Haarendael behouden kan blijven.

Ontwikkelaar Sievers sprak over “het commerciële en maatschappelijke in elkaar laten overvloeien”. Dat klinkt weer wat vrijblijvender dan ‘maatschappelijk rendement’, waarover historicus en cultuurdeskundige Gerard Rooijakkers spreekt. “De gemeente Haaren kan het zich niet permitteren dat Haarendael geen maatschappelijk rendement oplevert”, zegt Rooijakkers.

Met de stappen die nu zijn gezet is er vooralsnog geen reden te veronderstellen dat dat niet gaat lukken. Met de inktzwarte periode van Haarendael nog maar kort achter ons mag je dat best verrassend noemen.

Bron: Peter Corvers