Activiteit in Esch rondom herdenking

Joop van der Pol in gesprek met Roel Manders en Floris Baars van de Vereniging War Department. Deze vereniging speelt een belangrijke rol in Esch tijdens het Bevrijdingsweekend van 25 tot en met 27 oktober 2019.

Re-enactors nemen hun eerbetoon aan WOII-soldaten in Esch uiterst serieus:

‘Regen? Voor die jongens toen
kwam er wel erger uit de lucht’

Het geratel van de militaire colonnes over Hell’s Highway is nog niet verstomd, of een nieuw front bereidt zich voor. Liefst zeventig WOII-figuranten slaan eind oktober hun kampement op in Esch. Als Schotse, Canadese en Duitse soldaten én als Essche burgers beelden zij de slag uit die het dorp 75 jaar geleden in angst hield.

Het comité ‘Esch in Oorlogstijd, 75 jaar Bevrijding’ hoopt met dit huzarenstukje veel en vooral ook jonge toeschouwers te trekken. ‘Ons doel is grijs verleden te laten herleven in kleur en 3D’, belooft Roel Manders. Hij is gepassioneerd lid van de zogeheten re-enactmentgroep War Department. Onlangs waren hij en mede-lid Floris Baars in Esch om toe te lichten wat hen bezielt.

Beiden zijn van jongsaf gegrepen door Nederlands zwartste dagen in de vorige eeuw. De opa van Roel overleed aan oorlogsletsel, de vader van Floris was als militair uitgezonden naar Libanon. ‘Hij nam mij als kind al elk jaar mee naar de Ginkelse Hei om daar de para’s te zien landen.’

Eer
Het doel van Wat Department is niet om domweg ‘oorlogje te spelen’, maar om eer te betuigen aan de jonge soldaten die hun leven in de waagschaal legden voor onze vrijheid. Floris: ‘Die mannen hebben geen jeugd gehad, en velen van hen kregen nooit meer een leven. Anderen leggen een krans, wij willen die herinnering op onze manier levend houden.’

Trailers vol materieel rijden die oktoberweek Esch binnen. Vooral zaterdag 26 oktober wordt spectaculair, want dan zal de dorpskern het decor zijn van een vijandelijk treffen. Roel: ‘We hebben alle archiefstukken geraadpleegd die er zijn over Esch in die tijd. We beelden uit hoe de confrontatie er toen kan hebben uitgezien. Er gaat geschoten worden, dat is zeker.’ Woningen en de kerk gaan een rol spelen. Misschien lopen er zelfs zomaar burgers en kinderen over straat…

Duitsers
Een andere re-enactmentgroep, Der Windhund, neemt de uitbeelding van de Duitse soldaten op zich. ‘Let wel,’ zegt Floris, ‘geen nazi-soldaten! De Duitse infanteristen waren gewone jongens. Net als de geallieerde infanteristen werden ze ook maar gestuurd. Kanonnenvoer. Wie dienst weigerde werd gedeporteerd. Maar je snapt wel dat ze bij Der Windhund kritisch kijken wie ze in hun groep toelaten.’

Zelf beelden Floris en Roel soms Duitse soldaten uit. ‘Je hebt als Britten immers een vijand nodig. Na afloop drinken we gezellig samen een colaatje.’ Daarmee is de gezelligheid ook helemaal gedaan, want alle acteurs nemen hun rol bloedserieus. Floris: ‘Als we oefenen doen we dat met volle bepakking, we graven onze eigen schuttersputjes. En als het regent of sneeuwt hebben we pech, want alles gaat gewoon door. Bij onze bevrijders kwam er wel erger uit de lucht vallen dan water.’

Dilemma’s
Behalve op het levensechte spel verheugen ‘sergeant’ Manders en ‘sergeant-majoor’ Baars zich op het scholierenbezoek aan hun kampement aan de Haarenseweg. Het doel is de jongeren te confronteren met de dilemma’s waarmee je te maken kunt krijgen. Roel: ‘Ze krijgen vragen: er ligt een gewonde Britse soldaat, help je die? Oké. Maar nu ligt er een gewonde Duitse soldaat die je om hulp vraagt – wat doe je dan?’

‘We zijn eraan gewend geraakt om het oorlogsverleden letterlijk en figuurlijk in zwartwit te zien. Maar als je de geschiedenis tot leven brengt ziet het er allemaal heel wat genuanceerder uit’, besluit Roel.

Joop van der Pol